Làm cha mẹ

 

“Con nhà mình” và “con nhà người ta” là câu chuyện muôn thuở của nhiều gia đình. Ba mẹ cho rằng việc so sánh con mình với con nhà người ta sẽ giúp trẻ có động lực cố gắng hơn, tuy nhiên, phụ huynh lại không biết rằng việc so sánh đó đồng thời cũng gây ra cho con rất nhiều ảnh hưởng tiêu cực.

 

Tại sao cha mẹ lại so sánh con mình với "con nhà người ta"?

 

Mặc cho ngày càng nhiều người nhắc nhở ba mẹ không nên so sánh con mình với con nhà người ta nhưng vẫn có những phụ huynh không bỏ được thói quen này. Có nhiều lý do khiến cha mẹ so sánh con mình với người khác, bao gồm:

 

• Mong muốn con cái học tập tốt: Ba mẹ hy vọng con mình sẽ có thành tích học tập cao, đạt điểm cao trong các kỳ thi để có tương lai tốt đẹp hơn. Phụ huynh nào cũng muốn con mình có cuộc sống thành công, phát triển tốt con cuộc sống và lầm tưởng rằng việc sử dụng “con nhà người ta” như một hình mẫu để noi theo là một cách “cụ thể hóa” mục tiêu đó trong hiện thực.
• Kỳ vọng vào con cái: Ba mẹ đặt nhiều kỳ vọng vào con cái về mặt học tập, rèn luyện đạo đức, hay thậm chí là cả sự nghiệp tương lai. Điều này thường xảy ra ở những gia đình có ba mẹ tài giỏi vì cho rằng con sẽ thừa hưởng gen thông minh đó từ mình. Thậm chí, nhiều trường hợp ba mẹ còn muốn con thay mình hoàn thành những điều chưa đạt được trong quá khứ.
• Áp lực từ xã hội: Ba mẹ lo lắng về việc con mình bị "lạc hậu" so với bạn bè đồng trang lứa, dẫn đến việc so sánh con mình với những đứa trẻ khác. Một phần khác, có ba mẹ cũng không thích thua những bậc cha mẹ khác và lấy con cái ra làm thước đo cho sự hơn thua đó. Nếu con mình yếu kém hơn con nhà người ta ở 1 khía cạnh nào đó, có thể họ sẽ cảm thấy xấu hổ và tự ti.
• Thiếu kỹ năng giáo dục con cái: Một số ba mẹ chưa có đủ kiến thức và kỹ năng giáo dục con cái hiệu quả, dẫn đến việc sử dụng phương pháp so sánh để thúc đẩy con học tập. Nhiều ba mẹ thương con, thấy con học tốt hơn khi mình so sánh con với bạn khác nhưng không nghĩ rằng điều này gây ảnh hưởng tiêu cực như thế nào đến tâm lý của trẻ.

 

Giải mã vì sao ba mẹ thích so sánh con cái với bạn bè

 

Các tác hại của việc so sánh con mình với con nhà người ta 

 

Trẻ mất niềm tin vào bản thân

Phụ huynh liên tục cho rằng con mình không bằng “con nhà người ta”, với bất cứ đứa trẻ nào cũng sẽ cảm thấy tổn thương. Sẽ có những đứa sẽ cố gắng để đạt được công nhận, nhưng cũng có những đứa trẻ mất niềm tin vào bản thân và tự đánh giá thấp mình.

 

Đây là hậu quả phổ biến và nghiêm trọng nhất của việc so sánh con mình với "con nhà người ta". Lòng tự trọng thấp có thể ảnh hưởng đến mọi khía cạnh trong cuộc sống của trẻ, từ việc học tập, giao tiếp đến các mối quan hệ. Mặt khác, con cũng sẽ trở nên đố kỵ, ghen tỵ với những bạn khác, dần dà con có thể trở nên ganh đua quá mức và luôn không hài lòng với bản thân.

 

Hạn chế tiềm năng phát triển của con

Nếu bạn đánh giá một con cá bằng khả năng leo cây thì cả đời nó sẽ nghĩ rằng mình ngu ngốc Mỗi đứa trẻ đều có những tiềm năng riêng, nhưng nếu ba mẹ chỉ tập trung so sánh con với người khác ở một số khía cạnh, trẻ sẽ không có cơ hội khám phá và phát triển những tiềm năng còn lại. Chẳng hạn, con có thể học Toán không tốt nhưng lại có năng khiếu học tiếng Anh, nếu ba mẹ chỉ tập trung vào môn Toán mà cho rằng con không bằng các bạn khác thì sẽ kìm hãm sự phát triển khả năng tiếng Anh của con. Việc so sánh khiến trẻ luôn cảm thấy mình thua kém, dẫn đến việc e dè, tự ti và không dám thử sức với những điều mới mẻ.

 

Khiến trẻ cảm thấy không an toàn

Việc so sánh khiến trẻ cảm thấy mình không được yêu thương và chấp nhận. Trẻ sẽ luôn lo lắng về việc ba mẹ sẽ thất vọng nếu mình không đạt được thành tích như mong đợi, từ đó thu mình lại với ba mẹ. Cảm giác không an toàn này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý của trẻ, dẫn đến các vấn đề như lo âu, tự kỷ, trầm cảm, và rối loạn ăn uống.

 

Gây mâu thuẫn gia đình

Việc so sánh con cái thường xuyên dẫn đến mâu thuẫn giữa ba mẹ và con cái, ảnh hưởng đến mối quan hệ gia đình. Khi cha mẹ liên tục so sánh con mình với "con nhà người ta", trẻ sẽ cảm thấy bị tổn thương, tủi nhục và không được tôn trọng. Điều này dẫn đến việc trẻ phản ứng tiêu cực, cãi vã, thậm chí là xa lánh cha mẹ.

 

Ngoài ra, việc so sánh con cái còn khiến ba mẹ mâu thuẫn với nhau. Ba mẹ có thể có quan điểm khác nhau về cách giáo dục con cái, dẫn đến việc cãi vã, tranh cãi và thậm chí là ly hôn.

 

Trẻ sống trong gia đình có mâu thuẫn có thể có tâm lý bất ổn, lo lắng, tăng nguy cơ dẫn đến những hành vi tiêu cực như nói dối, bạo lực. Ngoài ra, căng thẳng gia đình cũng có thể khiến trẻ không thể tập trung vào học hành, làm kết quả học tập sa sút hơn.

 

Những tác hại khi so sánh con nhà mình với con nhà người ta

 

Cách tạo động lực cho con mà không cần so sánh với “con nhà người ta”

So sánh con mình với “con nhà người ta” không phải lúc nào cũng tạo được động lực cho con mà đôi khi còn gây ra áp lực đè nén cho đứa trẻ. Có nhiều cách để con cố gắng học tập, phát triển bản thân tích cực hơn mà không cần sử dụng phương pháp so sánh này: 

 

1. Tạo môi trường học tập tích cực:

• Khuyến khích sự tự chủ: Cho con tự do lựa chọn môn học, hoạt động ngoại khóa và cách thức học tập phù hợp với sở thích và năng lực của bản thân.
• Đặt mục tiêu cụ thể: Giúp con đặt ra những mục tiêu học tập và rèn luyện rõ ràng, phù hợp với khả năng của con. Chia nhỏ mục tiêu thành những bước nhỏ để con dễ dàng đạt được và có thêm động lực để tiếp tục cố gắng.
• Tạo môi trường học tập thoải mái: Cung cấp cho con không gian học tập yên tĩnh, đầy đủ ánh sáng và các dụng cụ học tập cần thiết.
• Khen ngợi và động viên: Khen ngợi con khi con đạt được mục tiêu, dù là nhỏ nhất. Nhấn mạnh vào nỗ lực và tiến bộ của con thay vì so sánh con với người khác.

 

Luôn khuyến khích động viên con trong học tập

 

2. Giúp con phát triển bản thân:

• Khám phá sở thích và năng khiếu: Dành thời gian cho con, trò chuyện và quan sát để hiểu rõ sở thích và năng khiếu của con. Tạo điều kiện cho con tham gia các hoạt động ngoại khóa, rèn luyện kỹ năng phù hợp với sở thích của bản thân.
• Khuyến khích sự sáng tạo: Động viên con tư duy sáng tạo, thử nghiệm những điều mới mẻ và giải quyết vấn đề theo cách riêng của mình.
• Giúp con phát triển lòng tự tin: Tin tưởng vào khả năng của con và giúp con xây dựng lòng tự tin bằng cách giao cho con những trách nhiệm phù hợp với độ tuổi và khả năng của con.
• Khuyến khích tinh thần học hỏi suốt đời: Giúp con hiểu rằng học tập là một quá trình suốt đời và luôn khuyến khích con ham học hỏi, trau dồi kiến thức và kỹ năng mới.

 

Giúp con khám phá sở thích, năng khiếu của mình

 

3. Là tấm gương cho con:

• Thể hiện sự đam mê và nhiệt huyết: Hãy thể hiện cho con thấy bạn đam mê và nhiệt huyết với công việc và cuộc sống của mình. Con sẽ học hỏi từ bạn và có thêm động lực để theo đuổi ước mơ của bản thân.
• Sống trung thực và có trách nhiệm: Hãy là tấm gương về sự trung thực và trách nhiệm cho con. Con sẽ học hỏi từ bạn và trở thành một người có đạo đức và đáng tin cậy.
• Dành thời gian cho con: Dành thời gian cho con mỗi ngày, trò chuyện, vui chơi và chia sẻ với con những câu chuyện về cuộc sống. Con sẽ cảm nhận được tình yêu thương và sự quan tâm của bạn và có thêm động lực để học tập và rèn luyện.

 

4. Tránh so sánh con với người khác:

• Mỗi đứa trẻ là một cá thể độc đáo: Mỗi đứa trẻ đều có những điểm mạnh, điểm yếu và tốc độ phát triển riêng. So sánh con với người khác chỉ khiến con cảm thấy tự ti và mất đi động lực.
• Tập trung vào sự tiến bộ của con: Thay vì so sánh con với người khác, hãy tập trung vào sự tiến bộ của con so với chính bản thân con. Khen ngợi con khi con đạt được tiến bộ, dù là nhỏ nhất.
• Giúp con đặt ra mục tiêu của riêng mình: Giúp con đặt ra những mục tiêu học tập và rèn luyện phù hợp với khả năng của bản thân thay vì so sánh con với mục tiêu của người khác.
• Tạo dựng sự tự tin cho con: Giúp con xây dựng lòng tự tin bằng cách tin tưởng vào khả năng của con và khuyến khích con theo đuổi ước mơ của bản thân.

 

Hãy nhớ rằng, mục tiêu chính là giúp con phát triển bản thân và trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình. So sánh con với người khác chỉ khiến con cảm thấy tự ti và mất đi động lực. Thay vào đó, hãy tập trung vào việc tạo động lực cho con bằng cách tạo môi trường học tập tích cực, giúp con phát triển bản thân và làm tấm gương cho con.