Trẻ chậm nói ngày càng nhiều: Mách mẹ ngay dấu hiệu và biện pháp can thiệp sớm cho con

 

Một trẻ 2 tuổi thông thường có thể nói khoảng 50 từ và nói những câu hai và ba từ. Đến khi trẻ 3 tuổi, vốn từ vựng của họ tăng lên khoảng 1.000 từ và họ nói những câu ba và bốn từ.

Nếu con 2 tuổi chưa đạt được những mốc phát triển đó, có thể bé đang gặp phải chậm nói. Nhưng đó không phải lúc nào cũng có vấn đề gì đó sai lầm. Có thể đơn giản là trẻ phát triển chậm và sẽ nhanh chóng trở thành người nói rất nhiều. 

Nhiều loại chậm nói có thể được điều trị hiệu quả. Hãy tiếp tục đọc để tìm hiểu các dấu hiệu của chậm nói ở trẻ nhỏ, các biện pháp can thiệp sớm và cách bố mẹ có thể giúp đỡ con nhé.

Hiện tượng chậm nói ở trẻ nhỏ là gì?

Kỹ năng nói và ngôn ngữ bắt đầu từ tiếng gọi của trẻ sơ sinh. Khi tháng ngày trôi qua, tiếng bập bõm ban đầu dần chuyển thành những từ đầu tiên có thể hiểu được.

Chậm nói ở trẻ là khi trẻ chưa đạt được những mốc phát triển ngôn ngữ thông thường. Trẻ phát triển theo đúng tiến độ của riêng mình. Bị chậm trễ trong việc nói chuyện không nhất thiết là có vấn đề nghiêm trọng.

Theo Pubmed Central (*), Từ 10-20% các trẻ 2 tuổi chậm phát triển ngôn ngữ, trong đó nam giới có ba lần khả năng rơi vào nhóm này. Hầu hết thực sự không có rối loạn ngôn ngữ hay nói chuyện và đến 3 tuổi bé đã bắt kịp.

Các dấu hiệu của chậm nói

Nếu bé không có hoặc phát ra những âm thanh khác vào 2 tháng tuổi, đó có thể là dấu hiệu đầu tiên của chậm nói. Đến 18 tháng tuổi, hầu hết các bé có thể sử dụng những từ đơn giản như "mama" hoặc "dada." Các dấu hiệu của chậm nói ở trẻ nhỏ lớn hơn là:

• 2 tuổi: không sử dụng ít nhất 25 từ

• 2 tuổi rưỡi: không sử dụng cụm từ hai từ riêng biệt hoặc kết hợp danh từ và động từ

• 3 tuổi: không sử dụng ít nhất 200 từ

• Bất kỳ độ tuổi nào: không thể nói những từ đã học trước đó.

Nguyên nhân gây chậm nói

Chậm nói hoặc chậm phát triển ngôn ngữ cũng có thể cho thấy một số điều về sự phát triển cơ thể và trí tuệ tổng thể. Dưới đây là một số ví dụ.

Vấn đề với miệng (bệnh cứng lưỡi)

Chậm nói có thể chỉ ra vấn đề với miệng, lưỡi hoặc hàm trên. Trong tình trạng gọi là "tongue-tie" (bệnh cứng lưỡi), lưỡi gắn liền với đáy miệng. Điều này có thể làm cho việc tạo ra một số âm thanh khó khăn, đặc biệt là: D, L, R, S, T, Z, th

Rối loạn ngôn ngữ và nói chuyện

Một trẻ 3 tuổi có thể hiểu và giao tiếp phi ngôn ngữ nhưng không thể nói nhiều từ có thể có chậm nói. Trẻ 3 tuổi có thể nói một số từ nhưng không thể sắp xếp chúng thành các cụm từ dễ hiểu có thể có chậm phát triển ngôn ngữ.

Một nguyên nhân của chậm nói, ngôn ngữ và các rối loạn phát triển khác là sinh non.

Chứng mất điều khiển lời nói (CSA) ở trẻ em là một rối loạn cơ thể khiến cho việc hình thành âm thanh theo trình tự đúng để hình thành từ ngữ trở nên khó khăn. Nó không ảnh hưởng đến giao tiếp phi ngôn ngữ hoặc sự hiểu biết ngôn ngữ.

Mất thính giác

Trẻ nhỏ không nghe rõ, hoặc nghe âm thanh bị méo dễ dẫn đến khó khăn trong việc hình thành từ ngữ.

Một dấu hiệu của mất thính giác là khi con không nhận ra một người hoặc vật khi bố mẹ gọi tên chúng nhưng lại nhận ra nếu bố mẹ sử dụng cử chỉ.

Tuy nhiên, các dấu hiệu của mất thính giác có thể rất tinh vi. Đôi khi, chậm nói hoặc chậm phát triển ngôn ngữ có thể là dấu hiệu duy nhất dễ nhận thấy.

Thiếu môi trường kích thích

Chúng ta học nói để tham gia vào cuộc trò chuyện. Vậy nếu không có ai tương tác với bé, việc nhận thức tiếng nói sẽ trở nên khó khăn.

Môi trường đóng một vai trò quan trọng trong việc phát triển ngôn ngữ và giao tiếp. Lạm dụng, bỏ bê hoặc thiếu kích thích ngôn ngữ có thể khiến trẻ không đạt được các bước phát triển.

Rối loạn tự kỷ

Vấn đề về ngôn ngữ thường thấy ở rối loạn tự kỷ. Một số dấu hiệu khác có thể bao gồm:

Lặp lại cụm từ (hệt như nhắc lại) thay vì tạo ra các cụm từ hành vi lặp đi lặp lại giao tiếp bị hạn chế, bao gồm cả ngôn ngữ phi ngôn ngữ và ngôn ngữ tương tác xã hội bị hạn chế rối loạn ngôn ngữ và nói chuyện

Bố mẹ có thể làm gì để giúp đỡ con trong điều trị:

Biện pháp trị liệu ngôn ngữ nói

Phương pháp điều trị đầu tiên là trị liệu ngôn ngữ nói. Nếu chậm nói là duy nhất bất thường trong phát triển, điều này có thể là điều trị duy nhất cần thiết.

Trị liệu ngôn ngữ nói cũng có thể hiệu quả như một phần của kế hoạch điều trị tổng thể khi có một chẩn đoán khác. Nhà ngôn ngữ học sẽ làm việc trực tiếp với con, cũng như hướng dẫn bố mẹ cách giúp đỡ.

Điều trị nguyên nhân cơ bản

Khi chậm nói có liên quan đến một vấn đề cơ bản, hoặc xảy ra cùng với một rối loạn khác, quan trọng là giải quyết cả hai vấn đề. Điều này có thể bao gồm:giúp đỡ vấn đề thính giác, điều trị các vấn đề vật lý với miệng hoặc lưỡi, trị liệu vật lý,...

Phương pháp giúp đỡ con dành cho bố mẹ:

Bố mẹ hãy chuyện trực tiếp với trẻ, ngay cả khi chỉ để kể lại những gì bố mẹ đang làm. Hãy kiên nhẫn khi trẻ cố gắng nói chuyện với bạn.

Bố mẹ hãy lặp lại từng từ một cách chính xác thay vì chỉ trích trực tiếp những sai sót khi con phát âm từ ngữ chưa đúng. Đôi lúc hãy đặt câu hỏi và cung cấp lựa chọn, để trẻ có đủ thời gian để trả lời nhé.

Bố mẹ có thể cho phép trẻ tương tác với những trẻ em có kỹ năng ngôn ngữ tốt khác, giúp con trở nên tự tin nói và giảm tình trạng chậm nói ở con.

Cách cuối cùng rất hiệu quả đó chính là đọc sách cho trẻ. Bố mẹ có thể nói về các bức tranh trong sách khi bố mẹ đang đọc cho con. Sử dụng điệu bộ và chỉ vào các đối tượng khi bố mẹ nói các từ tương ứng. Bố mẹ có thể làm điều này với các bộ phận cơ thể, con người, đồ chơi, màu sắc,...

 

Nguồn: 

Healthline (2019), Does My Toddler Have a Speech Delay?

(*) Pubmed Central, Intellectual Disability and Language Disorder