THANG ĐO CẤP ĐỘ TƯ DUY BLOOM
THANG ĐÔ CẤP ĐỘ TƯ DUY BLOOM
Thang Cấp độ Tư duy đầu tiên được xây dựng bởi Benjamin S. Bloom (1956), thường được gọi tắt là Thang Bloom bao gồm 6 cấp độ sau:
Nhận thấy thang trên chưa thật sự hoàn chỉnh, vào giữa thập niên 1990 Lorin Anderson, một học trò của Benjamin Bloom, đã cùng một số cộng sự đề xuất sự điều chỉnh Thang Cấp độ Tư duy Bloom như sau (Pohl, 2000):
Như vậy ta có thể thấy có sự thay đổi đáng lưu ý trong sự điều chỉnh này so với Thang Bloom năm 1956: cấp độ tư duy thấp nhất là Nhớ thay vì Biết, cấp Tổng hợp được bỏ đi và đưa thêm Sáng tạo vào mức cao nhất. Sự điều chỉnh này sau đó đã nhận được sự ủng hộ bởi đa số các trường học và các nhà giáo, bởi ngày nay chúng ta cực kỳ đánh giá cao các hoạt động giúp phát triển năng lực sáng tạo của người học.
Diễn giải cho từng cấp độ sẽ được mô tả như sau:
1. NHỚ: được định nghĩa là khả năng ghi nhớ và nhận diện thông tin, kiến thức. Điều đó có nghĩa là các bé có thể nhắc lại một loạt dữ liệu, từ các sự kiện đơn giản đến các lý thuyết phức tạp, tái hiện trong trí nhớ những thông tin cần thiết. Đây là cấp độ thấp nhất trong lĩnh vực kiến thức.
Ví dụ, đặt câu hỏi: ”hình vuông có mấy cạnh” sau khi đã giảng cho bé về hình vuông, trái đất hình gì sau khi học về Trái Đất. Các từ thường được dùng là: kể lại, mô tả, cho biết, tên là gì, ai…
2. HIỂU: được định nghĩa là khả năng thấu hiểu, diễn dịch, diễn giải, giải thích hoặc suy diễn(dự đoán được kết quả). Hiểu không đơn thuần là bé “nhắc lại cái gì đó” mà là khả năng diễn đạt khái niệm theo ý hiểu của bé. Trẻ không cần phải hiểu khái niệm thật sâu sắc hoặc hiểu các mối quan hệ mà trẻ vừa được học. Trẻ chỉ cần có khả năng tóm tắt lại hoặc kể lại.
Ví dụ: Sau khi đọc xong cuốn sách, có thể đặt cho bé những câu hỏi như: câu chuyện kể cho chúng ta về việc gì, chúng ta hãy mô tả lại (từng đoạn), hãy thảo luận về…, ai có thể giải thích được, làm báo cáo.., hãy lựa chọn… đoán, kể lại theo cách của các con, tự tìm từ của mình..
3. VẬN DỤNG: được định nghĩa là khả năng vận dụng kiến thức đã học vào trong hoàn cảnh mới. Vận dụng chính là bước khởi đầu của tư duy sáng tạo, tức là vận dụng kiến thức đã học vào trong thực tế đời sống. Mục tiêu của mức độ này là học sinh đơn giản sử dụng hoặc ứng dụng những gì giáo viên đã dạy cho trẻ. Vận dụng không yêu cầu trẻ phải tự phát triển sự trừu tượng.
Ví dụ nếu bạn đang dạy trẻ về diện tích của hình chữ nhật, vận dụng có thể bao gồm cả việc cung cấp cho học sinh các con số để học sinh điền vào công thức và tính toán.
4. PHÂN TÍCH : được định nghĩa là khả năng nhận biết chi tiết, phát hiện và phân biệt các bộ phận cấu thành của thông tin hay tình huống. Ở mức độ này đòi hỏi khả năng phân nhỏ đối tượng thành những phần nhỏ để có thể chỉ ra các yếu tố, các mối liên hệ, các nguyên tắc cấu trúc của chúng.
Ví dụ sau khi tìm hiểu về mặt trăng có thể hỏi bé: “Vì sao mặt trăng lại bị khuyết?”.
Bạn có thể cần yêu cầu trẻ phân biệt, so sánh, nêu sự đối lập, phê phán, kết hợp, phân loại, so sánh, chọn lựa, tách ra, giải thích, suy ra, đặt câu hỏi.
5. ĐÁNH GIÁ: được định nghĩa là khả năng đưa ra nhận định, phán quyết của bản thân đối với một vấn đề dựa trên các chuẩn mực, các tiêu chí đã có. Không đơn giản chỉ là đưa ra ý kiến, mà học sinh cần so sánh và suy xét các ý kiến, đánh giá giá trị của các ý kiến, trình bày, lựa chọn dựa trên những kiến thức thu được.
Ví dụ: sau khi đọc câu truyện về nút áo, bạn có thể yêu cầu bé kể ra những chiếc nút áo có hình dáng hoặc chất liệu khác mà bé thấy xung quanh mình.
Bạn có thể yêu cầu trẻ đánh giá tình huống, ra quyết định sau khi đánh giá tình hình, xếp loại theo mức độ, kiểm tra, đo đạc, đưa ra lời khuyên, thuyết phục người khác về ý kiến của mình, lựa chọn, giải thích, phân biệt, ủng hộ, kết luận.
6. SÁNG TẠO: là cấp độ cao nhất của thang nhận thức, ở mức độ này, bạn phải có khả năng tạo ra cái mới, xác lập thông tin, sự vật mới trên cơ sở những thông tin, sự vật đã có. Học sinh sẽ được yêu cầu đưa ra sản phẩm mới, ví dụ sắp xếp lại câu chuyện theo cách khác, xây dựng lại theo cách mới, biến đoạn văn xuôi thành văn vần hoặc bài hát, thay vì hát thì có thể đọc rap… Đối với học sinh lớn bạn có thể yêu cầu trẻ viết lại theo cách của trẻ, đưa ra kết luận mới, phát triển câu chuyện theo một hướng khác, lập kế hoạch của trẻ cho một hoạt động nào đó….
Như vậy, tổng hợp 6 bậc cấp độ trên, ta thấy:
► Khi người học đạt được cấp độ nhận thức Nhớ và Hiểu thì cũng đồng nghĩa với các mục tiêu Kiến thức đã thỏa mãn.
► Để đạt được các mục tiêu về Kỹ năng người học cần có được 2 cấp độ nhận thức cao hơn là Vận dụng và Phân tích.
► Cuối cùng, để đạt được các mục tiêu cao nhất là có được nhận thức mới, thái độ mới người học cũng cần có được các cấp độ nhận thức cao nhất là khả năng Đánh giá và khả năng Sáng tạo.
Thang phân loại Bloom được dùng như là công cụ quan trọng trong xây dựng mục tiêu giáo dục, đo lường giáo dục, đặt câu hỏi trong giảng dạy và nghiên cứu, xây dựng và thiết kế bài giảng cũng như hướng dẫn giảng dạy để đạt mục tiêu đã đề ra.
Ứng dụng Thang đo Cấp độ tư duy Bloom vào hệ thống của mình, Umbalena cố gắng tiếp cận tư duy của trẻ từ việc xây dựng cốt truyện, cấp độ ngữ pháp đến hệ thống câu hỏi liên hệ giữa nội dung truyện và đời sống thực tế; việc này vừa giúp trẻ có hứng thú với việc đọc sách, vừa giúp trẻ nâng cao khả năng tư duy.
Hi vọng rằng, đây là bài viết có ích với Quý phụ huynh để những trải nghiệm cùng Umbalena luôn thực sự hữu ích và mới mẻ.